Το διάβαζα, το ξαναδιάβαζα και δεν μπορούσα να το πιστέψω… Εντάξει, είναι γνωστό το ‘κόλλημα’ -βλέπε, εξάρτηση, όπως δείχνουν οι πολλαπλά επαληθευμένες και επιβεβαιωμένες ιατρικές και κοινωνικές έρευνες- των εφήβων ειδικά στις ΗΠΑ και την Ασία με την οθόνη, αλλά μέχρι πού μπορεί να φτάσει αυτή; Σε ανησυχητικό επίπεδο, αν πιστέψουμε τα αποτελέσματα ‘φρέσκιας’ αμερικάνικης έρευνας (Μάιος ’25), που βγήκαν πρόσφατα στη δημοσιότητα.
Λένε, λοιπόν, αυτά ότι το 72% (μ’ άλλα λόγια, σχεδόν τρεις στους τέσσερις) αποζητούν την παρέα ενός ‘AI companion’ και μάλιστα οι μισοί σε καθημερινοί βάση! Τι είναι αυτό, πάλι; Μια ‘παρεούλα’, ένα ‘φιλαράκι’, που του λένε τα προβλήματά τους και τους πόνους τους, τα όνειρά τους και τα κάθε λογής ‘σεκλέτια’ τους κι αυτό τους απαντάει, ανοίγουν κουβεντούλα και διάλογο.
Μόνο που αυτό το οποίο ακούγεται απολύτως φυσιολογικό, στην πραγματικότητα δεν είναι, γιατί -όπως λέει και το όνομά του- ο ‘κολλητός’ δεν είναι άνθρωπος, αλλά μηχανή. Όλοι αυτοί οι έφηβοι δεν μιλάνε με μια ‘αδελφή ψυχή’, αλλά με ένα προϊόν Τεχνητής Νοημοσύνης, το οποίο ‘επιστρατεύεται’ για να παίξει αυτόν τον ρόλο, ελλείψει αληθινού φίλου (ή, ενδεχομένως, επειδή μπορεί να παίξει αυτόν τον ρόλο, καλύτερα από έναν άνθρωπο)…
Ο επίσημος χαρακτηρισμός τους είναι ‘ψηφιακοί φίλοι ή χαρακτήρες με τους οποίους μπορείς να ανταλλάξεις μηνύματα ή λόγια, όποτε εσύ θελήσεις’ Στην πράξη, πρόκειται για εξειδικευμένες εφαρμογές -Character AI , Nomi, Replika, τα ονόματα μερικών εξ αυτών- που ‘πατάνε’ πάνω σε γνωστές και διαδεδομένες λύσεις, όπως το ChatGPT και το Claude της Anthropic, έστω κι αν για το πρώτο το κάτω όριο ηλικίας είναι επισήμως τα 13 χρόνια και για το δεύτερο τα 18.
Πρέπει να φοβόμαστε; (οι Αμερικανοί, τουλάχιστον – εμείς σίγουρα όχι ακόμα) Να φοβόμαστε όχι, αλλά να ανησυχούμε σίγουρα ναι, λένε οι ειδικοί, επισημαίνοντας και άλλα αποτελέσματα της ίδιας έρευνας, που δείχνουν ότι το 80% των εφήβων προτιμούν (ακόμα) τους πραγματικούς φίλους, ενώ ένας στους δυο δεν εμπιστεύονται ιδιαίτερα τις πληροφορίες ή τις συμβουλές των ΑΙ companions. Παρόλα αυτά, κάποια παιδιά που συμμετείχαν στην έρευνα δήλωσαν ότι ‘δοκίμασαν’ μ’ αυτούς κάποιες μορφές συμπεριφοράς, πριν τις εφαρμόσουν στην πραγματική ζωή! Ομολογούν πως οι ψηφιακοί φίλοι τούς έδειξαν πώς να ξεκινήσουν μια συζήτηση, πώς να λύσουν κάποια προβλήματα στις σχέσεις τους, ακόμα και πώς να εκφράσουν τα συναισθήματά τους.
Το 25% μοιράστηκαν online το πραγματικό όνομά τους με τον ‘φίλο’ τους, τη διεύθυνσή τους (χαρά, οι hackers!), αλλά και κάποια προσωπικά μυστικά, ενώ το 23% παραδέχθηκαν ότι λίγο ως πολύ τον εμπιστεύονται, παρότι γνωρίζουν ότι κάποια από αυτά που τους λέει, τα ‘κατεβάζει από το κεφάλι του’ (για να διατηρήσουμε και τον ανθρωπομορφικό χαρακτήρα…) Δεν αποτελεί έκπληξη, λοιπόν, το γεγονός ότι αυτές οι τουλάχιστον παράξενες σχέσεις, έχουν ήδη προκαλέσει μείζονες αντιδράσεις. Όπως, ας πούμε, η αγωγή που κατέθεσε πέρυσι μια μητέρα από τη Φλόριντα κατά του Character AI, κατηγορώντας τους υπεύθυνους της εταιρίας επειδή η ‘κακοποιητική σχέση’ του 14χρονου γιού της με την ψηφιακή ‘φίλη’ του, τον οδήγησε τελικά σε αυτοκτονία. Η εταιρία υποχρεώθηκε, σε δεύτερο χρόνο, να προσθέσει εργαλεία ελέγχου από τους γονείς, όταν κατατέθηκε κι άλλη αγωγή από γονείς στο Τέξας, επειδή ο ‘φίλος’ προέτρεψε παιδιά να σκοτώσουν τους γονείς τους και μάλιστα γρήγορα…
Υπάρχει ‘φάρμακο’; Ναι, διαβεβαιώνουν οι ειδικοί και δεν είναι άλλο από τον καλύτερο γονικό έλεγχο και την αυστηρότερη επαλήθευση της ηλικίας του έφηβου – χρήστη. Ευτυχώς για εμάς, τους Ευρωπαίους, και τα δυο προβλέπονται με στόχο να εξασφαλίζεται το safety & privacy by design, στις νέες κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι οποίες ανακοινώθηκαν πρόσφατα για την ασφαλέστερη διαδικτυακή εμπειρία παιδιών και εφήβων.
Παράλληλα, άναψε και το ‘πράσινο φως’ για την πρώτη πιλοτική εφαρμογή επαλήθευσης της ηλικίας σε Δανία, Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία και Ελλάδα, που είχε μάλιστα εισηγηθεί (διά στόματος Δημ. Παπαστεργίου, τον Μάρτιο) μια ολοκληρωμένη λύση, βασισμένη στο ‘δικό μας’, KidsWallet. Η εφαρμογή θα επιτρέπει στους χρήστες να αποδεικνύουν ότι είναι άνω των 18 ετών, χωρίς να αποκαλύπτουν προσωπικά δεδομένα ή να παρακολουθείται η δραστηριότητά τους.
Από κανονισμούς και νόμους, καλά πάμε – το έχουμε πει, πολλές φορές αυτό!
