Σε μια εποχή που σχεδόν τα πάντα γύρω μας έχουν περάσει από τον αναλογικό στον ψηφιακό κόσμο, ο εκφοβισμός (αυτή είναι η ελληνική λέξη για το bullying) δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση. Με τούτα και μ’ εκείνα, λοιπόν, μπήκε και το cyberbullying στη ζωή μας – όχι τώρα, δεν είναι κάτι καινούριο, καθώς μετράει αρκετά χρόνια (δυσάρεστης, βεβαίως) ιστορίας πίσω του.
Μόνο που σήμερα, τα πράγματα έχουν πλέον χειροτερέψει πολύ, αφενός λόγω της τεράστιας εξάπλωσης του Internet στις μικρότερες ηλικίες, στις οποίες ο εθισμός στην οθόνη -από το κινητό ως το tablet και το laptop- προκαλεί ολοένα μεγαλύτερη ανησυχία λόγω των βλαβερών επιπτώσεών του και εξελίσσεται σε δυσεπίλυτο κοινωνικό πρόβλημα, αφετέρου λόγω της πολύ μεγαλύτερης δύναμης που έχουν τα κοινωνικά δίκτυα, σε σχέση με όποιο άλλο μέσο ενημέρωσης.
Γιατί, αυτό είναι -ειδικά για τους νέους- τα social media. Ο οικοδεσπότης σας -που μετράει κάμποσες δεκαετίες ζωής- μεγάλωσε έχοντας ως πηγές ειδήσεων τις εφημερίδες, το ραδιόφωνο, την τηλεόραση. Οι σημερινοί έφηβοι μικρή σχέση έχουν με όλα αυτά – τις πληροφορίες τους για τα τεκταινόμενα τις αντλούν κυρίως από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Άρα, ο ‘παλιός, κακός’ εκφοβισμός δεν θα μπορούσε να βρει καλύτερο μέσο για να κάνει ακόμα πιο οδυνηρό τον αντίκτυπό του στα (πολλά και σε παγκόσμιο επίπεδο) θύματα.
Το cyberbullying αναδεικνύεται σε σύγχρονη μάστιγα με ευρύτατο ‘ακροατήριο’ κι όχι απλώς κάτι ενοχλητικό, που συχνά εκδηλώνεται μονάχα στον περιορισμένο κύκλο μιας τάξης ή μιας παρέας. Καθώς το Internet δεν γνωρίζει σήμερα σύνορα, το αυτό ισχύει πλέον και για τον κυβερνο-εκφοβισμό - τα θύματα δεν έχουν ‘χώρο να κρυφτούν’, με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό για την ψυχική υγεία τους.
Το πρόβλημα έχει πάρει τόσο μεγάλες διαστάσεις που μπήκε στο στόχαστρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Επιτροπή ανακοίνωσε την έναρξη δημόσιας διαβούλευσης και απηύθυνε πρόσκληση για συγκέντρωση στοιχείων, με στόχο τη διατύπωση ενός Ευρωπαϊκού Σχεδίου Δράσης, μέσα στους επόμενους μήνες, που θα μπορούσε να τεθεί σε ισχύ από τους πρώτους κιόλας μήνες του 2026.
Σύμφωνα με την Εκτελεστική Αντιπρόεδρο για την Τεχνολογική Κυριαρχία, την Ασφάλεια και τη Δημοκρατία, Χένα Βίκουνεν, ‘τα παιδιά και οι έφηβοι βρίσκονται ολοένα περισσότερο εκτεθειμένοι σε κυβερνο-εκφοβισμό, μέσω της χρήση των κινητών τηλεφώνων τους και της συνεχούς παρουσίας στα κοινωνικά δίκτυα, ο οποίος μπορεί να βλάψει την ψυχική υγεία τους. Είναι καθήκον μας να λάβουμε μέτρα απέναντι σ’ αυτή την τάση και να κάνουμε τον online κόσμο ένα ασφαλέστερο και ενισχυτικό για τα νεαρότερα μέλη της κοινωνίας περιβάλλον’.
Για να συμπληρώσει ο Επίτροπος για τη Διαγενεακή Ισότητα, τη Νεολαία και τον Πολιτισμό, Γκλεν Μικάλεφ, ότι ‘με το Σχέδιο Δράσης, θα προσπαθήσουμε άπαντες να κάνουμε τον δικτυακό χώρο ασφαλέστερο για όλους – το Cyberbullying δεν έχει θέση στην Ένωσή μας’. Οι στατιστικές και οι έρευνες, πάντως, κάθε άλλο παρά αισιοδοξία δημιουργούν, με τα αποτελέσματα που δίνουν γι’ αυτό το θέμα: Περίπου ένας στους έξι νέους δηλώνει ότι έχει πέσει θύμα cyberbullying, ενώ ένας στους οκτώ ομολογεί ότι ήταν ο/η ίδιος/α στη θέση του θύτη.
Το ευρωπαϊκό Σχέδιο Δράσης θα διευρύνει -σύμφωνα με πηγές της Επιτροπής- την κάλυψη, πέρα από την προστασία των ανηλίκων, και σε θέματα μισογυνισμού, ενώ θα λαμβάνει υπόψιν ακόμα και την προστασία ειδικών ευπαθών ομάδων νέων, έως την ηλικία των 29 χρόνων. Η κατάθεση προτάσεων θα ολοκληρωθεί στις 29 Σεπτεμβρίου, ενώ θα οργανωθεί και ειδική διαβούλευση για τις προτάσεις των παιδιών.
Αξίζει να σημειωθεί πως το συγκεκριμένο Σχέδιο για το cyberbullying έρχεται να συμπληρώσει μια σειρά άλλων μέτρων που έχουν ήδη δρομολογηθεί από τις Βρυξέλλες, πάντα με στόχο την προστασία των ανηλίκων κατά τις online δραστηριότητές τους, όπως οι ειδικές για αυτούς κατευθυντήριες γραμμές που περιλαμβάνονται στην Πράξη Ψηφιακών Υπηρεσιών (DSA), αλλά και το πιλοτικό που θα τρέξουν πέντε χώρες - μέλη (Γαλλία - Ισπανία – Ιταλία - Δανία – Ελλάδα), με αντικείμενο την εφαρμογή επιβεβαίωσης της ηλικίας κάθε ανήλικου χρήστη, προκειμένου να του επιτραπεί η δραστηριότητα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η οποία έχει βασιστεί πάνω στο ελληνικό KidsWallet.
